Neyzen Emin Dede
Emin Dede, 14 Mart 1883 yılında, İstanbul’da Tophane’de Defterdar Yokuşu’nda Türkgücü Sokağı’nda 48 numaralı evde dünyaya gelmiştir. Babası, Hırka-i Saâdet(Şerîf) Camii hatîbi Eyüb Sabri Efendi’dir. Kendisinden 3 yaş büyük bir ağabeyi vardır. Ağabeyi dönemin meşhur hattatlarından Ömer Vasfi Efendi’dir.
Emin Efendi, eğitimine Sirkeci mekteb-i ibtidâisinde(ilkokul) başlamış ve burdan sonra Tophane Feyzıyye rüşdiyyesini(ortaokul) ve Vefâ îdâdîsini(lise) bitirmiştir. Bunlardan sonra 2 yıl kadar Mekteb-i Hukuuk-ı Şâhâne’ye ve Süleymâniye Medresesinde Hoca Nûri Efendi’nin derslerine devam etse de ikisini de tamama erdirememiştir. Ortaokulda iken ağabeyi ile birlikte, hüsnühat muâllimi Çukurcumalı Kadri Efendi’den sülüs ve nesih yazılarını öğrenmeye başladılar. Sonraları ağabeyi Sami Efendi’ye devam ederken yanında Emin Efendi’yi de götürmeye başladı. Emin Efendi, ağabeyi gibi Sami Efendi’den yazı meşk etmemiş, sadece yazılarını Sami Efendi’ye gösterip tarif ve tavsiyeler almıştır. Sonraları Emin Efendi’nin hat sanatında en mühim vasfı yazı “taklîd” etmek olmuştur ve yaşadığı dönemin en büyük hattatlarından sayılmaktadır.
Emin Efendi, Nusretiye Camii Kay-yumu Hâfız Haşim Efendi’den mûsıkî dersleri alarak mûsıkîye başlamıştır. Haşim Efendi’den düyek usülüyle başlayarak Nayî Osman Dede’nin Rast Âyinini, geceleri de Galata Mevlevihanesi’ne giderek kudümzenbaşı Raif Dede’den başka önemli Âyinleri geçmiştir. Raif Dede’nin yanına gidip gelirken dönemin önemli neyzenlerinden Aziz Dede’yi keşfetmiştir ve on üç – on dört yaşlarında iken Aziz Dede ile ney meşkine başlamıştır. Ney çalışmalarına devam ederken aynı zamanda Şevket Gavsi ve Rauf Yektâ beylerden de mûsıkî nazariyatı ile hamparsum notası ve alafranga nota öğreniyordu. Emin Efendi, geçtiği eserleri notaya almayı alışkanlık edinmiştir. 1905 yılında hocası Aziz Dede’yi kaybettikten sonra Bahariye Mevlevihanesi şeyhi Hüseyin Fahreddin Dede ile meşklere devam etmiştir. Emin Efendi, Bolahenk Nuri Bey ile de eserler geçmiş, Bolahenk Nuri Bey’in bestelediği Karcığar ve Bûselik Âyinleri bizzat kendisinden notaya almıştır. Ayrıca Karabaş Dergâhı şeyhi Hobcuzâde Ahmed Efendi’den, Nayi Osman Dede’nin Meşhur miraciyesinin bir kısmını notaya almıştır.
1918 yılında Hakkı Dede’nin vefatı üzerine, çile çıkarmış bir mevlevi olmamasına rağmen Galata Mevlevihanesi neyzenbaşılığına getirtilip kendisine “Dede” ünvanı verilmiştir. 1925 yılında tekkeler kapatılıncaya kadar bu görevine ve ilaveten Üsküdar Mevlevihanesi neyzenbaşılığı görevine devam etmiştir. Aynı dönemlerde Darülelhan’da ney hocalığı görevini de yürütmekte olan Emin Dede’nin, 1926’da Darülelhan’ın adının Türk Mûsıkîsi Konservatuvarı olarak değiştirilip Türk Müziği bölümünün kapatılmasıyla bu görevi son bulmuştur.
Emin Dede, neyle ilgili bilinen en eski ses kaydının sahibidir. Emin Dede, bu kaydı talebesi Sadeddin Kaynak’ın ısrarı üzerine yapmıştır. Kayıtta Sadeddin Kaynak, Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin Hüzzam Durağını okurken Emin Dede de neyi ile refakat etmiştir. Kayıt, Columbia plak şirketi tarafından yapılmıştır.
Emin Efendi, Hukuk mektebine devamı sırasında Posta-Telgraf İdaresi Mektubi Kalemi’ne girmiş, 1924’te de Erkân-ı Harbiye-i Umummiye (Genel Kurmay) Dairesi Hattatlığına tâyin olunmuştur. İleriki yıllarda soyadı kanunu ile birlikte seçeceği “Yazıcı” soyadını mesleğinden ötürü seçmiştir.
Emin Dede 1943 yılının Ağustos ayında beyin kanaması geçirmiştir ve vücudunun sağ tarafı felç olmuştur. Bir buçuk yıl daha bu halde yaşamıştır. Bu bir buçuk yıl içinde bile talebleri ile evindeki meşklere devam etmiştir. 3 Şubat 1945 Cumartesi günü saat öğleden sonra 12.30’da hayata gözlerini yummuştur. Vefatından bir gün sonra Eyüpsultan’da ağabeyinin yanına defnedilmiştir.
Emin Dede’nin, 12 saz eseri ve 7 sözlü eser olmak üzere bilinen 19 eseri vardır. Sağlığında Müstear bir Âyin bestelemeye niyetlenip sonra vazgeçmiştir. Birinci Selâm’ın yarısına kadar geldiği söylense de bugün bu eserin elimize ulaşmış notası bulunmamaktadır. Ney talebeleri arasında, Halil Dikmen, Halil Can, Hakkı Süha Sezgin gibi önemli isimler bulunmaktadır.
Yazar: Eşref Berk Türkoğlu
Kaynakça:
ÖZTUNA, Yılmaz; Türk Mûsikîsi, Akademik Klasik Türk San’at Mûsikîsi’nin Ansiklopedik Sözlüğü, Orient Yayınları, Mayıs 2006, Cilt II.
AYVAZOĞLU, Beşir; Ney’in Sırrı, Kapı Yayınları, Haziran 2007.
ÇEVİKSEVER, Bülend; Neyzen Emin (Dede) Efendi Hayatı San’atı Eserleri ve Mûsıkîmizdeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Yükseköğretim Kurulu Dökümantasyon Merkezi, Ocak 1995.
Gönderen KalemGuzeli 15 Şubat 2008
Kategori : Mûsiki Henüz yorum yok
